سوره قلم
| < ملک - حاقه > | |
|---|---|
|
| |
| شماره سوره | ۶۸ |
| جزء | ۲۹ |
| نزول | |
| ترتیب نزول | ۲ |
| مکی/مدنی | مکی |
| اطلاعات آماری | |
| تعداد آیات | ۵۲ |
| تعداد کلمات | ۳۰۱ |
| تعداد حروف | ۱۲۸۸ |
سوره قلم یا نون و القلم شصت و هشتمین سوره و از سوره‌های مکی قرآن که در جزء ۲۹ جای گرفته است. این سوره به این دلیل قلم نامیده شده که خداوند در آیه اول آن به قلم سوگند یاد کرده است. محتوای سوره قلم، دلداری پیامبر(ص) در مقابل تهمت‌های مشرکان و دعوت به صبر و نهی او از پیروی مشرکان و یادآوری عذاب مشرکان در روز قیامت است. از آیات مشهور این سوره، آیه «و ان یکاد» و آیه خُلق عظیم است که پیامبر(ص) را دارای اخلاقی والا معرفی می‌کند. در روایات آمده است هر کس سوره قلم را در نماز واجب یا مستحب بخواند، از فقر و فشار قبر در امان خواهد بود.
معرفی
- نامگذاری
این سوره به دلیل اینکه با کلمه «قلم» آغاز می‌شود و خداوند به قلم و آنچه می‌نویسند، سوگند یاد کرده، قلم نام گرفته است. همچنین چون با حرف مقطعه «ن» شروع می‌شود، نام دیگرش نون یا نون و القلم است.
- ترتیب و محل نزول
سوره قلم جزو سوره‌های مکی و در ترتیب نزول دومین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است. این سوره در چینش کنونی مُصحَف، شصت و هشتمین سوره است و در جزء ۲۹ قرآن جای دارد.
- تعداد آیات و دیگر ویژگی‌ها
سوره قلم ۵۲ آیه، ۳۰۱ کلمه و ۱۲۸۸ حرف دارد و از نظر حجمی جزو سوره‌های مُفَصّلات و در حدود نصف حِزب قرآن است. این سوره با حروف مقطعه و سوگند آغاز می‌شود.
این سوره را در شمار سوره‌های ممتحنات نیز آورده‌اند که گفته شده این سوره‌ها با سوره ممتحنه تناسب محتوایی دارند.
محتوا
علامه طباطبایی در المیزان قلم را را منحصر به قلم مخصوصی نمی داند و «مایسطرون» (آنچه می نویسند) را مطلق هر نوشته‌ای دانسته و قلم و آنچه که به توسط قلم نگاشته می شود را یکی ازبزرگ‌ترین نعمت‌های الهی دانسته که انسان به آن هدایت و رهنمون گشته است که در سوره‌های الرحمان و علق نیز به آن اشاره شده است؛ و در واقع سوگند خداوند به قلم وآنچه توسط آن می نویسند سوگند به نعمت است که در کلام الهی سوگند به نعمت های مختلف رائج است. مانند سوگند به خورشید و ماه و شب و روز و حتی انجیر و زیتون. مفاهیم این سوره را می‌توان در موضوعات زیر دسته‌بندی کرد:
- ذکر صفات ويژۀ پیامبر(ص) و تأکید بر اخلاق برجستۀ ایشان،
- ذکر صفات زشت مشرکان و دشمنان پیامبر(ص)،
- داستان «اصحاب الجنّة» و هشدار به مشرکان،
- یادآوری قیامت و عذاب‌های مشرکان،
- دستور به صبر و استقامت و مقاومت به پیامبر (ص) در برابر مشرکان و نهی از پیروی از مشرکان.
| هشدار به کسانی که به پیامبر تهمت جنون می‌زنند | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| خاتمه؛ آیه ۵۱-۵۲ تهمت جنون، ناشی از درماندگی کافران در برابر قرآن است | گفتار سوم؛ آیه ۳۴-۵۰ حتمی‌بودن عذاب دشمنان پیامبر | گفتار دوم؛ آیه ۱۴-۳۳ ناکامی و خواری دشمنان پیامبر | گفتار اول؛ آیه ۱-۱۳ نادرستی تهمت جنون به پیامبر | ||||||||||||||||||||||||||||||
| مطلب اول؛ آیه ۳۴-۴۱ یکسان‌نبودن سرانجام مؤمنان و کافران | مطلب اول؛ آیه ۱۴-۱۶ ذلت اخروی منکران قرآن و پیامبر | مطلب اول؛ آیه ۱-۷ دلایل مجنون‌نبودن پیامبر | |||||||||||||||||||||||||||||||
| مطلب دوم؛ آیه ۴۲-۴۳ تابلویی از ذلت کافران در روز قیامت | مطلب دوم؛ آیه ۱۷-۳۲ ذلت دنیوی کافران مغرور؛ همانند باغداران بخیل | مطلب دوم؛ آیه ۸-۱۳ وظیفه پیامبر در برابر مخالفان | |||||||||||||||||||||||||||||||
| مطلب سوم؛ آیه ۴۴-۴۷ عذاب تدریجی کافران لجوج | مطلب سوم؛ آیه ۳۳ عذاب بزرگ کافران در آخرت | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| مطلب چهارم؛ آیه ۴۸-۵۰ ضرورت صبر تا فرارسیدن زمان عذاب کافران | |||||||||||||||||||||||||||||||||
روایت‌های تاریخی
- داستان اصحاب الجنة (آیه ۱۷ـ۳۳)
سوره قلم از آیه هفدهم به بعد، حکایت عده‌ای ثروتمند را روایت می‌کند که باغ سرسبز و خرمی در یمن داشتند. آن باغ از آنِ پیرمردی بود که به اندازه نیازش از آن استفاده می‌کرد و اضافه محصولش را به نیازمندان می‌داد. پس از مرگش، فرزندان او، تصمیم گرفتند که همه سود حاصل از باغ را برای خود بردارند و مستمندان را از آن باغ محروم کنند. بر اثر بخل ورزیدن آنها، شبی بر اثر صاعقه، باغ آتش گرفت و از آن چیزی به جا نماند. یکی از برادران، آنان را به خدا دعوت کرد و آنان از رفتار خود پشیمان شدند و توبه کردند. آیه ۳۳ در پایان این داستان یادآوری می‌کند که غرور و از یاد بردن نیازمندان چنین عاقبتی در پی دارد.
آیات مشهور
- «وَإِن یکادُ الَّذِینَ کفَرُوا لَیزْلِقُونَک بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّکرَ وَیقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ ﴿۵۱﴾ وَمَا هُوَ إِلَّا ذِکرٌ لِّلْعَالَمِینَ» (آیه ۵۱ـ۵۲)
ترجمه: و آنان که کافر شدند، چون قرآن را شنیدند چیزی نمانده بود که تو را چشم بزنند، و می‌گفتند: او واقعاً دیوانه‌ای است، و حال آنکه [قرآن] جز تذکاری برای جهانیان نیست.
آیه ۵۱ و ۵۲ سوره قلم، مشهور به آیه «و ان یکاد» یا آیه چشم زخم است. بسیاری از مردم تابلوهای متنوعی از این آیه تهیه و در خانه یا محل کار نصب می‌کنند؛ چون معتقدند این آیه برای جلوگیری از چشم زخم، مفید است. در مقابل، برخی مانند استاد مطهری با قبول اصل تأثیر چشم زخم، این آیه و همچنین نصب آن را در داخل خانه و مغازه، بی‌ارتباط با مسئله چشم زخم می‌دانند.علامه طباطبایی بر این باور است که عموم مفسران واژه ازلاق در آیه را مرتبط با چشم زخم دانسته اند که در واقع نوعی تأثیر نفسانی است و دلیل عقلی بر انکارش نیست و چه بسا مواردی به عنوان شاهد وجود دارد که قابل انطباق بر همین چشم زخم(چشم زدن و چشم خوردن) است و از دیگر سو روایاتی هم در باره آن وجود دارد.
- وَإِنَّک لَعَلَیٰ خُلُقٍ عَظِیمٍ (آیه ۴)
ترجمه: و به راستی که تو را خلق و خویی والاست
در تفسیر این آیه آمده است این آیه اگرچه نیکوبودن اخلاق رسول خدا(ص) را می‌ستاید، بیشتر به اخلاق پسندیده اجتماعی او نظر دارد؛ اخلاقی که مربوط به معاشرت است، مثل استواری بر حق، صبر در مقابل آزارِ مردم و خطاکاری‌ها و عفو و گذشت از آنان، سخاوت، مدارا، تواضع و سایر موارد. علامه طباطبایی در انتهای جلد ششم تفسیر المیزان، ۱۸۳ روایت درباره اوصاف جسمی و روحی و اخلاقی پیامبر(ص) نقل می‌کند و گاه به شرح آنها می‌پردازد. از جمله آنها روایتی از امام علی(ع) است که در پاسخ به پرسش امام حسین(ع) درباره چگونگی مجالس پیامبر(ص) فرموده: پیامبر(ص) در مجلس حق همه را ادا مى کرد، به طورى که احدى از همنشینانش احساس نمى کرد که از دیگران در نزد او محترم تر است ، و هر کسى که شرفیاب حضورش مى شد این قدر صبر مى کرد تا خود او برخیزد و برود، و هر کس حاجتى از او طلب مى کرد برنمى گشت مگر اینکه یا حاجت خود را گرفته بود، یا با بیانى قانع ، دلخوش شده بود،خُلق نازنینش اینقدر نرم بود که به مردم اجازه مى داد او را براى خود پدرى مهربان بپندارند، و همه نزد او در حق مساوى بودند.
فضیلت و خواص
از امام صادق(ع) روایت شده است هر کس سوره قلم را در نماز واجب یا مستحب بخواند، خداوند او را از فقر در امان نگه می‌دارد و از فشار قبر در امان خواهد بود. در روایت دیگری آمده است ثواب قرائت آن معادل اجر کسانی است که خداوند صبر (یا خِرَد) آنان را بزرگ داشته است. همچنین گفته شده است اگر این سوره را بر چیزی نوشته و بر دندان آسیب‌دیده بگذارند، درد دندان در همان لحظه آرام می‌گیرد.
متن و ترجمه
سوره قلم
| مـتـن | ترجمه |
|---|---|
ن ۚ وَالْقَلَمِ وَمَا یسْطُرُونَ ﴿۱﴾ مَا أَنتَ بِنِعْمَةِ رَبِّک بِمَجْنُونٍ ﴿۲﴾ وَإِنَّ لَک لَأَجْرًا غَیرَ مَمْنُونٍ ﴿۳﴾ وَإِنَّک لَعَلَیٰ خُلُقٍ عَظِیمٍ ﴿۴﴾ فَسَتُبْصِرُ وَیبْصِرُونَ ﴿۵﴾ بِأَییکمُ الْمَفْتُونُ ﴿۶﴾ إِنَّ رَبَّک هُوَ أَعْلَمُ بِمَن ضَلَّ عَن سَبِیلِهِ وَهُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِینَ ﴿۷﴾ فَلَا تُطِعِ الْمُکذِّبِینَ ﴿۸﴾ وَدُّوا لَوْ تُدْهِنُ فَیدْهِنُونَ ﴿۹﴾ وَلَا تُطِعْ کلَّ حَلَّافٍ مَّهِینٍ ﴿۱۰﴾ هَمَّازٍ مَّشَّاءٍ بِنَمِیمٍ ﴿۱۱﴾ مَّنَّاعٍ لِّلْخَیرِ مُعْتَدٍ أَثِیمٍ ﴿۱۲﴾ عُتُلٍّ بَعْدَ ذَٰلِک زَنِیمٍ ﴿۱۳﴾ أَن کانَ ذَا مَالٍ وَبَنِینَ ﴿۱۴﴾ إِذَا تُتْلَیٰ عَلَیهِ آیاتُنَا قَالَ أَسَاطِیرُ الْأَوَّلِینَ ﴿۱۵﴾ سَنَسِمُهُ عَلَی الْخُرْطُومِ ﴿۱۶﴾ إِنَّا بَلَوْنَاهُمْ کمَا بَلَوْنَا أَصْحَابَ الْجَنَّةِ إِذْ أَقْسَمُوا لَیصْرِمُنَّهَا مُصْبِحِینَ ﴿۱۷﴾ وَلَا یسْتَثْنُونَ ﴿۱۸﴾ فَطَافَ عَلَیهَا طَائِفٌ مِّن رَّبِّک وَهُمْ نَائِمُونَ ﴿۱۹﴾ فَأَصْبَحَتْ کالصَّرِیمِ ﴿۲۰﴾ فَتَنَادَوْا مُصْبِحِینَ ﴿۲۱﴾ أَنِ اغْدُوا عَلَیٰ حَرْثِکمْ إِن کنتُمْ صَارِمِینَ ﴿۲۲﴾ فَانطَلَقُوا وَهُمْ یتَخَافَتُونَ ﴿۲۳﴾ أَن لَّا یدْخُلَنَّهَا الْیوْمَ عَلَیکم مِّسْکینٌ ﴿۲۴﴾ وَغَدَوْا عَلَیٰ حَرْدٍ قَادِرِینَ ﴿۲۵﴾ فَلَمَّا رَأَوْهَا قَالُوا إِنَّا لَضَالُّونَ ﴿۲۶﴾ بَلْ نَحْنُ مَحْرُومُونَ ﴿۲۷﴾ قَالَ أَوْسَطُهُمْ أَلَمْ أَقُل لَّکمْ لَوْلَا تُسَبِّحُونَ ﴿۲۸﴾ قَالُوا سُبْحَانَ رَبِّنَا إِنَّا کنَّا ظَالِمِینَ ﴿۲۹﴾ فَأَقْبَلَ بَعْضُهُمْ عَلَیٰ بَعْضٍ یتَلَاوَمُونَ ﴿۳۰﴾ قَالُوا یا وَیلَنَا إِنَّا کنَّا طَاغِینَ ﴿۳۱﴾ عَسَیٰ رَبُّنَا أَن یبْدِلَنَا خَیرًا مِّنْهَا إِنَّا إِلَیٰ رَبِّنَا رَاغِبُونَ ﴿۳۲﴾ کذَٰلِک الْعَذَابُ ۖ وَلَعَذَابُ الْآخِرَةِ أَکبَرُ ۚ لَوْ کانُوا یعْلَمُونَ ﴿۳۳﴾ إِنَّ لِلْمُتَّقِینَ عِندَ رَبِّهِمْ جَنَّاتِ النَّعِیمِ ﴿۳۴﴾ أَفَنَجْعَلُ الْمُسْلِمِینَ کالْمُجْرِمِینَ ﴿۳۵﴾ مَا لَکمْ کیفَ تَحْکمُونَ ﴿۳۶﴾ أَمْ لَکمْ کتَابٌ فِیهِ تَدْرُسُونَ ﴿۳۷﴾ إِنَّ لَکمْ فِیهِ لَمَا تَخَیرُونَ ﴿۳۸﴾ أَمْ لَکمْ أَیمَانٌ عَلَینَا بَالِغَةٌ إِلَیٰ یوْمِ الْقِیامَةِ ۙ إِنَّ لَکمْ لَمَا تَحْکمُونَ ﴿۳۹﴾ سَلْهُمْ أَیهُم بِذَٰلِک زَعِیمٌ ﴿۴۰﴾ أَمْ لَهُمْ شُرَکاءُ فَلْیأْتُوا بِشُرَکائِهِمْ إِن کانُوا صَادِقِینَ ﴿۴۱﴾ یوْمَ یکشَفُ عَن سَاقٍ وَیدْعَوْنَ إِلَی السُّجُودِ فَلَا یسْتَطِیعُونَ ﴿۴۲﴾ خَاشِعَةً أَبْصَارُهُمْ تَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ ۖ وَقَدْ کانُوا یدْعَوْنَ إِلَی السُّجُودِ وَهُمْ سَالِمُونَ ﴿۴۳﴾ فَذَرْنِی وَمَن یکذِّبُ بِهَٰذَا الْحَدِیثِ ۖ سَنَسْتَدْرِجُهُم مِّنْ حَیثُ لَا یعْلَمُونَ ﴿۴۴﴾ وَأُمْلِی لَهُمْ ۚ إِنَّ کیدِی مَتِینٌ ﴿۴۵﴾ أَمْ تَسْأَلُهُمْ أَجْرًا فَهُم مِّن مَّغْرَمٍ مُّثْقَلُونَ ﴿۴۶﴾ أَمْ عِندَهُمُ الْغَیبُ فَهُمْ یکتُبُونَ ﴿۴۷﴾ فَاصْبِرْ لِحُکمِ رَبِّک وَلَا تَکن کصَاحِبِ الْحُوتِ إِذْ نَادَیٰ وَهُوَ مَکظُومٌ ﴿۴۸﴾ لَّوْلَا أَن تَدَارَکهُ نِعْمَةٌ مِّن رَّبِّهِ لَنُبِذَ بِالْعَرَاءِ وَهُوَ مَذْمُومٌ ﴿۴۹﴾ فَاجْتَبَاهُ رَبُّهُ فَجَعَلَهُ مِنَ الصَّالِحِینَ ﴿۵۰﴾ وَإِن یکادُ الَّذِینَ کفَرُوا لَیزْلِقُونَک بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّکرَ وَیقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ ﴿۵۱﴾ وَمَا هُوَ إِلَّا ذِکرٌ لِّلْعَالَمِینَ ﴿۵۲﴾ | سوگند به قلم و آنچه می‌نویسند، (۱) [که] تو، به لطف پروردگارت، دیوانه نیستی. (۲) و بی‌گمان، تو را پاداشی بی‌منت خواهد بود. (۳) و راستی که تو را خویی والاست (۴) به زودی خواهی دید و خواهند دید، (۵) [که] کدام یک از شما دستخوش جنونید. (۶) پروردگارت خود بهتر می‌داند چه کسی از راه او منحرف شده، و [هم] او به راه یافتگان داناتر است. (۷) پس، از دروغ‌زنان فرمان مبر. (۸) دوست دارند که نرمی کنی تا نرمی نمایند. (۹) و از هر قسم خورنده فرو مایه‌ای فرمان مبر: (۱۰) [که] عیب‌جوست و برای خبرچینی گام برمی‌دارد، (۱۱) مانع خیر، متجاوز، گناه پیشه، (۱۲) گستاخ، [و] گذشته از آن زنازاده است، (۱۳) به صرف اینکه مالدار و پسردار است، (۱۴) چون آیات ما بر او خوانده شود، گوید: افسانه‌های پیشینیان است. (۱۵) زودا که بر بینی‌اش داغ نهیم [و رسوایش کنیم]. (۱۶) ما آنان را همان گونه که باغداران را آزمودیم، مورد آزمایش قرار دادیم، آنگاه که سوگند خوردند که صبح برخیزند و [میوه] آن [باغ] را حتماً بچینند. (۱۷) و[لی] ان شاء الله نگفتند. (۱۸) پس در حالی که آنان غنوده بودند، بلایی از جانب پروردگارت بر آن [باغ] به گردش در آمد. (۱۹) و [باغ،] آفت زده [و زمین بایر] گردید. (۲۰) پس [باغداران] بامدادان یکدیگر را صدا زدند، (۲۱) که: اگر میوه می‌چینید، بامدادان به سوی کشت خویش روید. (۲۲) پس به راه افتادند و آهسته به هم می‌گفتند (۲۳) که: امروز نباید در باغ بینوایی بر شما در آید. (۲۴) و صبحگاهان در حالی که خود را بر منع [بینوایان] توانا می‌دیدند، رفتند. (۲۵) و چون [باغ] را دیدند، گفتند: قطعاً ما راه گم کرده‌ایم. (۲۶) [نه] بلکه ما محرومیم. (۲۷) خردمندترینشان گفت: آیا به شما نگفتم: چرا خدا را به پاکی نمی‌ستایید؟ (۲۸) گفتند: پروردگارا، تو را به پاکی می‌ستاییم، ما واقعاً ستمگر بودیم. (۲۹) پس بعضی‌شان رو به بعضی دیگر آوردند و همدیگر را به نکوهش گرفتند. (۳۰) گفتند:ای وای بر ما که سرکش بوده‌ایم (۳۱) امید است که پروردگار ما بهتر از آن را به ما عوض دهد، زیرا ما به پروردگارمان مشتاقیم. (۳۲) عذاب [دنیا] چنین است، و عذاب آخرت، اگر می‌دانستند قطعاً بزرگتر خواهد بود. (۳۳) برای پرهیزگاران، نزد پروردگارشان باغستان‌های پر ناز و نعمت است. (۳۴) پس آیا فرمانبرداران را چون بدکاران قرار خواهیم داد؟ (۳۵) شما را چه شده؟ چگونه داوری می‌کنید؟ (۳۶) یا شما را کتابی هست که در آن فرا می‌گیرید، (۳۷) که هر چه را برمی‌گزینید، برای شما در آن خواهد بود؟ (۳۸) یا اینکه شما تا روز قیامت [از ما] سوگندهایی رسا گرفته‌اید که هر چه دلتان خواست حکم کنید؟ (۳۹) از آنان بپرس: کدامشان ضامن این [ادعا]یند؟ (۴۰) یا شریکانی دارند؟ پس اگر راست می‌گویند شریکانشان را بیاورند. (۴۱) روزی که کار، زار [و رهایی دشوار] شود و به سجده فرا خوانده شوند و در خود توانایی نیابند. (۴۲) دیدگانشان به زیر افتاده، خواری آنان را فرو می‌گیرد، در حالی که [پیش از این] به سجده دعوت می‌شدند و تندرست بودند. (۴۳) پس مرا با کسی که این گفتار را تکذیب می‌کند واگذار. به تدریج آنان را به گونه‌ای که در نیابند [گریبان] خواهیم گرفت، (۴۴) و مهلتشان می‌دهم، زیرا تدبیر من [سخت] استوار است. (۴۵) آیا از آنان مزدی درخواست می‌کنی، و آنان خود را زیر بار تاوان، گرانبار می‌یابند؟ (۴۶) یا [علم] غیب پیش آنهاست و آنها می‌نویسند؟ (۴۷) پس در [امتثال] حکم پروردگارت شکیبایی ورز، و مانند همدم ماهی [یونس] مباش، آنگاه که اندوه‌زده ندا درداد. (۴۸) اگر لطفی از جانب پروردگارش تدارک [حال] او نمیکرد، قطعاً نکوهش شده بر زمین خشک انداخته می‌شد. (۴۹) پس پروردگارش وی را برگزید و از شایستگانش گردانید. (۵۰) و آنان که کافر شدند، چون قرآن را شنیدند چیزی نمانده بود که تو را چشم بزنند، و می‌گفتند: او واقعاً دیوانه‌ای است. (۵۱) و حال آنکه [قرآن] جز تذکاری برای جهانیان نیست. (۵۲) |
| سوره پیشین: سوره ملک | سوره قلم سوره‌های مکی • سوره‌های مدنی | سوره پسین: سوره حاقه |
|
١.فاتحه ٢.بقره ٣.آل‌عمران ٤.نساء ٥.مائده ٦.انعام ٧.اعراف ٨.انفال ٩.توبه ١٠.یونس ١١.هود ١٢.یوسف ١٣.رعد ١٤.ابراهیم ١٥.حجر ١٦.نحل ١٧.اسراء ١٨.کهف ١٩.مریم ٢٠.طه ٢١.انبیاء ٢٢.حج ٢٣.مؤمنون ٢٤.نور ٢٥.فرقان ٢٦.شعراء ٢٧.نمل ٢٨.قصص ٢٩.عنکبوت ٣٠.روم ٣١.لقمان ٣٢.سجده ٣٣.احزاب ٣٤.سبأ ٣٥.فاطر ٣٦.یس ٣٧.صافات ٣٨.ص ٣٩.زمر ٤٠.غافر ٤١.فصلت ٤٢.شوری ٤٣.زخرف ٤٤.دخان ٤٥.جاثیه ٤٦.احقاف ٤٧.محمد ٤٨.فتح ٤٩.حجرات ٥٠.ق ٥١.ذاریات ٥٢.طور ٥٣.نجم ٥٤.قمر ٥٥.الرحمن ٥٦.واقعه ٥٧.حدید ٥٨.مجادله ٥٩.حشر ٦٠.ممتحنه ٦١.صف ٦٢.جمعه ٦٣.منافقون ٦٤.تغابن ٦٥.طلاق ٦٦.تحریم ٦٧.ملک ٦٨.قلم ٦٩.حاقه ٧٠.معارج ٧١.نوح ٧٢.جن ٧٣.مزمل ٧٤.مدثر ٧٥.قیامه ٧٦.انسان ٧٧.مرسلات ٧٨.نبأ ٧٩.نازعات ٨٠.عبس ٨١.تکویر ٨٢.انفطار ٨٣.مطففین ٨٤.انشقاق ٨٥.بروج ٨٦.طارق ٨٧.اعلی ٨٨.غاشیه ٨٩.فجر ٩٠.بلد ٩١.شمس ٩٢.لیل ٩٣.ضحی ٩٤.شرح ٩٥.تین ٩٦.علق ٩٧.قدر ٩٨.بینه ٩٩.زلزله ١٠٠.عادیات ١٠١.قارعه ١٠٢.تکاثر ١٠٣.عصر ١٠٤.همزه ١٠٥.فیل ١٠٦.قریش ١٠٧.ماعون ١٠٨.کوثر ١٠٩.کافرون ١١٠.نصر ١١١.مسد ١١٢.اخلاص ١١٣.فلق ١١٤.ناس | ||
پانویس
- ↑ خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۲۵۷.
- ↑ معرفت، آموزش علوم قرآن، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۱۶۸.
- ↑ خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۲۵۸.
- ↑ رامیار، تاریخ قرآن، ۱۳۶۲ش، ص۳۶۰و۵۹۶.
- ↑
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۴ق، ج۱۹، ص۳۶۸.
- ↑ مکارم شیرازی، برگزیده تفسیر نمونه، ۱۳۷۷ش، ج۵، ص۲۴۳؛ خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۲۵۸-۱۲۵۷
- ↑ خامه‌گر، محمد، ساختار سوره‌های قرآن کریم، تهیه مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت نورالثقلین، قم، نشر نشرا، چ۱، ۱۳۹۲ش.
- ↑ مکارم شیرازی، برگزیده تفسیر نمونه، ۱۳۷۷ش، ج۵، ص۲۴۸-۲۵۱.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۷ش، ج۲۷، ص۶۳۱ - ۶۳۲.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ج۱۹، ص۳۸۸.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۹۷۴م، ج۱۹، ص۳۶۹.
- ↑ رجوع کنید به: طباطبایی، المیزان، ۱۹۷۱م، ج۶، ص۳۰۲-۳۳۸.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۹۷۱م، ج۶، ص۳۳۷؛ موسوی همدانی، سید محمدباقر، ترجمه تفسیر المیزان، ج۶، ص۴۳۶.
- ↑ شیخ صدوق، ثواب الاعمال، ۱۳۸۲ش، ص۱۱۹.
- ↑ بحرانی، البرهان، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۴۵۱.
- ↑ ممتحنات ۱۶ سوره قرآن است که گفته شده سیوطی آنها را به نام ممتحنات ذکر کرده است.رامیار، تاریخ قرآن، ۱۳۶۲ش، ص۵۹۶ این سوره‌ها عبارتند از: فتح، حشر، سجده، طلاق، قلم، حجرات، تبارک، تغابن، منافقون، جمعه، صف، جن، نوح، مجادله، ممتحنه و تحریم (رامیار، تاریخ قرآن، ۱۳۶۲ش، ص۳۶۰.)
- ↑ خَلَقَ الْإِنْسَانَ *عَلَّمَهُ الْبَيَانَ ترجمه:انسان را آفرید، و به او «بیان» را آموخت. سوره الرحمان آیات ۳و۴
- ↑ الَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ*عَلَّمَ الْإِنْسَانَ مَا لَمْ يَعْلَمْ ترجمه:آن خدایی که بشر را علم نوشتن به قلم آموخت.و به انسان آنچه را نمی‌دانست یاد داد. سوره علق آیات ۴و۵
منابع
- قرآن کریم، ترجمه محمد مهدی فولادوند، تهران، دارالقرآن الکریم، ۱۳۷۶ش.
- بحرانی، هاشم بن سلیمان، البرهان فی تفسیر القرآن، به تحقیق بنیاد بعثت، قم، بنیاد بعثت، ۱۴۱۵ق.
- خرمشاهی، بهاء الدین، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، تهران، انتشارات ناهید، ۱۳۷۷ش.
- رامیار، محمود، تاریخ قرآن، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۶۲ش.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، تحقیق: صادق حسن زاده، قم، ارمغان طوبی، ۱۳۸۲ش.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، جلد ۶، بیروت، مؤسسة الأعلمي للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۹۷۱م.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، جلد ۱۹، بیروت، مؤسسة الأعلمي للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۹۷۳م.
- فرهنگ‌نامه علوم قرآن، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
- مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، تهران، انتشارات صدرا، چاپ دهم، ۱۳۸۷ش.
- معرفت، محمدهادی، آموزش علوم قرآن، [بی‌جا]، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۱ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، علی بابایی، برگزیده تفسیر نمونه، دارالکتب الاسلامیه، تهران، چاپ چهارم، ۱۳۷۷ش.
پیوند به بیرون